drewniane koryto ze szczebli, po którym wrzucano ziemniaki do piwnicy
barczyk
orczyk
barług
luźna, drobna słoma
bobka
kowadełko ze szpikulcem do klepania kosy
brzymie (byrda)
zawinięte w płachtę trawa, liście obłamane od buraków itp., które ubogie kobiety zadawały sobie na plecy i niosły z pola do domu, nieraz kilka kilometrów. Czasem wiozły na taczce, w późniejszych czasach pchały też na rowerze
buchta
niedorodne zboże, zarośnięte chwastami, rzadkie, z pustymi kłosami
bumbaj
rodzaj traktora
cyntner
50 kilogramów
ćwiklisko
pole po burakach pastewnych
dółownik
maszyna konna do robienia dołków przed sadzeniem ziemniaków
drobiasty wóz
wóz drabiniasty
dryl
siewnik
figa
maszyna konna do przewracania siana
funt
pół kilograma
gnać
wyprowadzić krowę do pasienia na drogach i miedzach
gospodarka na dwie krowy
określenie wielkości gospodarstwa, od 2,5 – 3 hektarów
gospodarka na jednóm krowe
określenie wielkości gospodarstwa, od 1,5 – 2 hektarów
gónicha
maszyna konna do koszenia zboża (kosi lecz nie wiąże)
graca
kilof
gramasy
widły zakończone kulkami, służące do przerzucania ziemniaków
grouty
konstrukcja drewniana zakładana do kosy gdy koszono zboża (ułatwiała odkładanie się słomy w pokosy)
grómodki
kupki na snopek (przed związaniem) robione specjalnym sierpem (za kośnikiem lub maszyną koszącą)
grónka
przez małe snopeczki ziół, kłosów itp. | strych
harać
ciężko pracować
heber
rodzaj widełek do wykopywania z ziemi buraków ćwikłowych i cukrowych
hela
wóz konny z wysokimi bokami
huptać sie
podskakiwać na wybojach na drodze - o wozie, bryczce itp.
kipa
koszyk o określonej objętości stosowany w systemie pracy w majątkach ziemskich
kłósie (kłóski)
kłosy zboża, zwłaszcza związanego w snopek
knówie
dolna część snopa
kosisko
trzonek, rękojeść kosy
kośnik
kosiarz
koziorz
gospodarujący na kilku morgach, nie posiadający nawet krowy, ale tylko kozę (określenie o zabarwieniu pogardliwym)
kómbaj
kombajn
kómónto
chomąto
krukwia (krukiewka)
przymocowana do kosiska drewniana część umożliwiająca trzymanie kosy
krymer
maszyna z hakami spulchniającymi ziemię
kupkować
robić małe stosy z siana na łące
losy
rzędy zgrabionego siana na łące
lycki
lejce skórzane szelki służące do powożenia, kierowania koniem
manyż
kierat, urządzenie z przekładnią poruszane przez konie służące do napędu maszyn rolniczych, np. sieczkarni
młynek
maszyna do oddzielania ziarna od plew i zanieczyszczeń, wialnia
morga
jednostka pola równa 0,25 hektara
myndel
15 snopków zboża ustawionych w kupkę po skoszeniu na ściernisku
naklepać kose
naostrzyć kosę
naściylać, naśiółać
wpuszczać zboże do młockarni, po rozcięciu ze snopka
odbiyroczka
kobieta, która odbiera zboże za kośnikiem
ognaria (ognaryja)
wynagrodzenie roczne dawane w naturze (drewno, zboże, groch, ziemniaki itp.) przez dziedzica pracownikowi
ogónowe
drobne pieniądze, końcówka kwoty przy sprzedaży zwierząt, którą gospodarz daje swoim dzieciom lub temu, kto przy tych zwierzętach pracował
oprzóntać
karmić zwierzęta w gospodarstwie w określonych porach dnia
opylacz
maszyna konna, na traktor lub pchana ręcznie podcinająca korzenie chwastów pomiędzy zasianymi rzędami upraw
owsiónka
słoma z owsa
parówa
maszyna do młócenia zboża (zasilana traktorem lub prądem)
picnik
kosz do siana nad końskim korytem
platforma
‘wóz z niską skrzynią, niskimi bokami
płachta (zdr. płachytka)
kwadratowy kawał materiału (mniej więcej metr na metr) z wiązaniami na każdym rogu, służyła do przynoszenia z pola zielonki, liści buraczanych itp., a także do sadzenia ziemniaków
pokos
skoszony rząd zboża lub trawy, jaki skosiła kosa za jednym pociągnięciem (na szerokość)
powrósło
pęk słomy, również dwa związane pęki, służące do wiązania snopków
przebiyrać
segregować warzywa (głównie ziemniaki) według wielkości
przerywka
wyrywanie zbędnych roślin, np. w uprawie buraków, tak, by pozostała jedna, najsilniejsza w odpowiedniej odległości od następnej
przycz
miejsca na końcach oranego pola, gdzie nakręcano, były one często zaorane w poprzek
pyrczysko
pole po ziemniakach
radlónka
podłużny kopczyk w uprawie ziemniaków
rewidkorz
osoba oglądająca, badająca mięso
sieczkarnia (siczkarniou)
maszyna do cięcia słomy, siana
siekocz
przyrząd do siekania uparowanych ziemniaków, na końcu kija umocowana była metalowa motyczka w kształcie litery S
siuńdy
nosidła do wody
siyc
kosić
siyrp
ręczne narzędzie do żęcia
siywka
pojemnik zakładany na szyję służący do siania nawozu i ręcznego siewu
słańsko
wierzchnia warstwa suchej ściółki leśnej używana zamiast słomy do zaścielania zwierzętom
staje
część pola wydzielona w celach płodozmianu
stożyć
układać stóg
swolać
zrzucać, składać (szczególnie z wozu gnój, siano, snopy)
szczebel (szczeblówka)
zbieranie ziemniaków po bronach, czyli po głównym kopaniu
szczeście
podwójny kłos na jednym źdźble, oznaczający szczęście dla znalazcy
szplint
zawleczka zabezpieczająca część maszyny przed wypadnięciem
sztobiasty wóz
wóz na drewnianych kołach otoczonych żelazną obręczą
sztyl, sztylisko (śtyl, śtyliskol)
trzonek łopaty, grabi i itp.
śtrympel
powtórne kopanie ziemniaków w tym samym miejscu, czasem również o zbieraniu po bronach
świniorka
1. rodzaj małego wozu; 2. czapka zawiązywana pod szyją
uorka siywno
oranie przed siewem, głęboko
uosmyk
ominięty niechcący kawałek ziemi przy oraniu
wasztować
układać snopki warstwami w specyficzny sposób (inaczej na wozie, inaczej w stodole)
wuodnica
oborana bruzda dookoła podmokłego pola
wuódzki
lejce, skórzane szelki służące do powożenia, kierowania koniem
zbuoże latuowe
zboże jare
zbuoże zimowe
zboże ozime
zgrobki
resztki skoszonego zboża, zgrabiane na ściernisku
ziarno poślednie
ziarno gorszej jakości, przeznaczone na paszę
ziarno siywne
ziarno przeznaczone do siewu
żdżor
piaszczyste pole
IZBA
góra
strych
izba
1. dom; 2. pokój w domu
jadalka
pokój stołowy
kómora
pomieszczenie, w którym przechowywano różne przedmioty, urządzenia, zapasy jedzenia itp.
latowo kuchnia
pomieszczenie na zewnątrz z piecem do gotowania, służące również jako pralnia
pomiyszkanie
mieszkanie
posoba
sufit
przecióngać się
przeprowadzać się
siyń
korytarz
sklep
piwnica
skrytka, spiżarka
spiżarnia
stołowy pokój
pokój dzienny, jadalnia
sypialka
sypialnia
wcióngać sie
wprowadzać się do nowego domu
zaparte
zamknięte na klucz
SPRZYNTA I RETYNTA
apostolski stół
bardzo duży stół
bigiel, ramiónczko
wieszak na ubrania
cholybka
kolebka, kołyska
dziyża
drewniane naczynie służące do przygotowania ciasta na chleb
faska
drewniana wanienka
fieranka
firana
flizy (flizki)
kafelki na podłogę
golitka
przyrządy do golenia
grzebło
narzędzie służące do poprawiania ognia i do wygarniania popiołu z chlebowego pieca
kierzynka
rodzaj drewnianego naczynia do robienia masła
kocioł koprowy
miedziany kocioł do smażenia powideł
kosierować
myć, szorować
kómoda
komoda
kópónka
wydłubane w drewnie korytko służące między innymi do przygotowania bochenków chleba
krzesełek (krzesołko)
krzesło
mietła
szczotka do zamiatania, miotła
miśnik
półka, na której zawieszone są naczynia, łyżki, itp.
narzędzie służące do czyszczenia tła w piecu chlebowym, składające się z kija i starych szmat
ryczka
mały stołek
siuńdy
nosidła do wody
szafónierka
niewielka szafa na bieliznę, często z lustrem i ozdobami na wierzchu
szczypy (zdr. szczypki)
około metrowej długości drwa wkładane do pieca chlebowego
śrupok
szczotka ryżowa
uskrómiać
sprzątać
wyrko (zgr. wyro)
łóżko
zielozko
żelazko
KWIOTKI I KIERZKI
biyda
hortensja
blazura
margaretki
bulman
piwonia
gryczmón
bukszpan
gysieuoczko
stokrotka
hyćka
czarny bez
jabłocznik
pelargonia
jakubinki
cynie
jerginie
dalie
lelija
lilia
macoszki
bratki
merta
mirt
modrok
chaber
nelki
małe goździki
paznogiytek
nagietek
ślaz
malwa o pojedynczych kwiatach
ślóskie róże
malwa o pełnych kwiatach
GOSPODARKA
blung
przegroda w stodole między bojewicą a sómsiekiem, wykonana z desek
bojewica
klepisko w stodole
cepa (cep)
ręczne narzędzie do omłotu zboża
gable
widły
ganek
1. przejście w chlewie lub oborze między patykami lub stanowiskami zwierząt, najczęściej wybetonowane; 2. wybetonowana lub wybrukowana ścieżka od drzwi ogrodzenia do domu’
gospodarka
gospodarstwo
haka
1. trójzębne narzędzie do ręcznego wykopywania ziemniaków; 2. motyka do spulchniania ziemi, wyzbywania się chwastów
kafer
małe drzwi w szczycie budynku gospodarskiego
kubel
część chlewu, zagroda dla świń
kubelek
drewniane pomieszczenia dla królików (również mały kubel)
manyż
kierat, urządzenie z przekładnią poruszane przez konie, służące do napędu maszyn rolniczych, np. sieczkarni czy młocarni
paterajda
małe gospodarstwo obejmujące od 2 do 10 mórg
patyk
pomieszczenie dla świń w świniarni
podworek
podwórze
sipa
szufla
sómsiek
miejsce w stodole po obu stronach klepiska, odgrodzone przegrodami
